Słowniczek terminów tatrzańskich

www.tatry.turystyka-gorska.pl


Betlejemka - Centralny Ośrodek Szkolenia PZA na Hali Gąsienicowej

bandzioch - brzuch, kocioł górski

cap - samiec owcy lub kozicy

ceper - tak (lekceważąco lub ironicznie) Górale czasami określają turystów przyjeżdżających na wakacje w góry, ludzi pochodzących z nizin. Kiedyś górale nazywali ceprami tylko robotników np. kolejowych, drogowych itp. przybywających z nizin do pracy w górach. Słowo ceper oznacza także niegórala, czyli nierodowitego podhalanina. Kiedyś wśród taterników i doświadczonych tatrzańskich turystów słowo to okreslało osobę chodzącą na wycieczki w góry bez znajomości zasad turystyki górskiej.

Ceprostrada - nazwa żółtego, wygodnego, łatwego szlaku z Morskiego Oka na Szpiglasową Przełęcz

deniwelacja - odległość między najniższym a najwyższym punktem np. jaskini

dupówa - zła popgoda, pogoda uniemożliwiająca wyjście w góry czy wspinaczkę

dupnięcie - załamanie pogody

drabinka - ubezpieczenie, ma wszystkie szczeble połączone razem lub też często składa się z kilku pojedynczych klamer zamocowanych osobno w skale

ekspozycja - luft, lufa, miejsce eksponowane - czyli nad przepaścią, z dużą przestrzenią poniżej

filanc - strażnik TPN lub TANAP

filar - duże, strome żebro skalne lub grzęda.

grań - ostry grzbiet górski opadający stromo w obie strony

grzęda - wypukłość stoku dzieląca np. dwa żleby czy dolinki - np. grzędą poprowadzony jest szlak na Rysy, odcinek z łańcuchami na lewo od rysy

gzyms - wąska, skala półka

hala - trawiasta łąka górska

kibel - taternicki, nieplanowany nocleg poza schroniskiem lub taborem (np. w ścianie podczas wspinaczki)

kierdel - stado owiec albo stado kozic

klamra - pojedynczy zamocowany w skale stalowy uchwyt, często kilka takich uchwytów tworzy drabinkę

kocioł - koliste wgłębienie w stoku, utworzone zazwyczaj przez lodowiec

koleba - naturalne schronienie np. pod głazem czy też mała grota w skale

koń - wąska, skalna krawędź na grani

komin - pionowa (choć nie zawsze) wklęsła, duża szczelina w skale, rozpadlina o trzech ścianach, wąska szczelina nazywa się już rysą

kopa - góra o kopulastym wierzchołku

kosówka - kosodrzewina, krzew z rodzaju sosna, porastający zbocza górskie w piętrze roślinności zwanym właśnie kosodrzewina (między 1550 a 1800 m)

lampa - dobra, słoneczna pogoda

lufa - duża ekspozycja

łojant - czyli taternik, wspinacz

łojenie - wspinaczka

łańcuch - ubezpieczenie, często ułatwiające wspinaczkę lub schodzenie, lub też poziome ubezpieczenie nad eksponowanym fragmentem szlaku

Mięgusz - Mięguszowiecki Szczyt Wielki MSW

Moko - Morskie Oko (cześciej schronisko nad Morskim Okiem)

Muro - schronisko Murowaniec na Hali Gąsienicowej

nyża - zagłębienie w skalistym terenie, w skalnej ścianie, takiej wielkości, że może się w niej zmieścić człowiek

okap - duża przewieszka, która kształtem przypomina wysunięty poza ścianę budynku okap dachu

perć - górska, wąska ścieżka, wydeptana przez ludzi lub kozice

piargi - odrywające się od zboczy i ścian głazy, odłamki skalne leżące na dnach dolin, w żlebach, na stokach lub pod ścianami

Piątka - Dolina Pięciu Stawów Polskich czy schronisko w Pięciu Stawach.

płyta - płaska i gładka powierzchnia skalna

pompa - ulewa, zlewa

półka - skalny czy trawiasty rodzaj gzymsu przecinający poziomo czy skośnie ścianę, po którym można przejść, szeroka półka to zachód, bardzo wąska to gzyms czy listwa

przewieszka - skała pochylona pod kątem większym niż prostopadły

raki - przypinane do butów kolce, zwiększające przyczepność na śniegu i lodzie

rynna - wąski, niewielki żleb, często z płynącą wodą

rysa - pęknięcie, szczelina w skale

schron - schronisko

siodło - wąska przełączka w grani lub szeroka przełęcz w kształcie siodła

stonka - trochę pogardliwe, ironiczne określenie pewnej grupy turystów charakteryzującej się m.in. tym, że hałasują na szlaku, śmiecą, nie szanują przyrody, chodzą nieprzygotowani w góry (często na trudniejsze szlaki wybierają się w klapkach), docierają często tylko do schronisk choć można ich spotkać także na innych szlakach (choćby Zawrat czy Świnica). Jednym słowem tacy okazjonalni, nie umiejący zachować się w górach, mało doświadczeni turyści oblegający w dużych ilościach popularne szlaki ( stąd nazwa "stonka")

Szałasiska - tatrzańskie obozowisko dla wspinaczy w Dolinie Rybiego Potoku, w pobliżu Włosienicy

szpej - sprzęt wspinaczkowy

śmigło - śmigłowiec ratowniczy TOPR-u

tabor - taborisko - tatrzańskie obozowisko dla wspinaczy (Szałasiska, Tabor pod Wysoką)

Terinka - słowackie schronisko Téryho Chata znajdujące się w Dolinie Pięciu Stawów Spiskich

trawers - przejście (np. pozioma ścieżka) w poprzek stoku czy ściany

turnia - odosobniony skalny szczyt; samotna, oddzielona skała

upłaz - trawiaste zbocze

wanta - duży blok skalny

wywierzysko - źródło wypływające z ziemi pod ciśnieniem

zachód - szeroka półka biegnąca w poprzek lub wskos ściany

zacięcie - wklęsła, pionowa formacja skalna utworzona np. na styku dwóch płyt (dwie płyty skalne stykające się ze sobą np. pod kątem 90 stopni utworzą zacięcie)

załupa - poziome lub skośne zacięcie

Zerwa - w żargonie taternickim północno-wschodnia ściana Kazalnicy Mięguszowieckiej

zwornik - szczyt czy też przełęcz gdzie się łączą przynajmniej trzy granie, np. Skrajny Granat

żebro - stroma grzęda skalna

żleb - duża rynna, koryto czasem wypełnione śniegiem, odłamkami skalnymi, często z płynącym strumyczkiem